Sevgili Mehmet Yilmaz:

Bugun gazetenizde asagida ekde verilen "Deprem iki saat önceden belirlenebilir..!" baslikli haberi buyuk bir saskinlikla okudum. Bu dusunceleri Sismoloji konusunda Docent ve kamu yararini gozeten bir bilim adami olarak soylemek zorunda kaldigim icin cok uzgunum.



Deprem tehlikesi ve getirecegi zararlar konusunda yada bilimin baska alanlarinda aciklamasi gazetelerde yayinlanacak kisilerin en azindan konularinda ulusal yada daha da ileri goturmek gerekirse uluslararasi calismalarinin olmasina bakilmasi gerekir. Aciklamayi yollayan kisilerden CV yada yaptiklari aciklamalara mesnet olabilecek yayinlanmis eserlerinin olup olmadigini sormanin ve arastirmanin kamu adina siz gazetecilerin yapmasi gereken onemli bir gorev oldugunu dusunuyorum. Aksi takdirde, deprem gibi bir cok konunun istismarini yaparak kendilerini meshur etme egiliminde ki insanlarin cogalmasina medyamiz canak tutmus olacaktir. Boyle bir durum kamunun dogru haber alma hakkini zedeleyecek ve bir takim insanlarin sansasyonel ve irrasyonel ifadelerle haksiz sohret elde etmesine ve gercek bilim adamlarinin ve bilimsel calismalar'in ise geri plana itilmesine neden olmaktadir. En onemlisi halkimizin dogru haber almasinin zorlasmasina ve halkda bilime karsi bir duyarsizlasmaya neden olacaktir.



Japonya Deprem Servisi (Geological Survey of Japan)'nde calismis ve 1993 yilinda Rus bilim adamlari Depremlerin Onceden Belirlenmesi Proje calismalarina katilmis ve halen Kanada Deprem Servisinde (Geological Survery of Canada) calismalarini surduren bir bilim adami olarak Depremin iki saat onceden belirlenmesinin bugunku bilgi ve teknoloji duzeyi ile mumkun olmadigini soylemek istiyorum.


Depremlerin saat mertebesinde onceden belirlenmesi (Short Term Earthquake Prediction) biz deprem bilimciler icin varilmasi gereken onemli bir kilometre tasidir. Fakat, henuz depremlerin birakin saat mertebesinden yil mertebesinde (Intermediate Term Prediction) bile belirlenmesinde cok fazla mesafe alinmis degildir. Bu nedenle gazetenizde yer alan haberin gunumuz Deprem Biliminin ulastigi sonuclar acisindan dogrulugu ve gecerliligi yoktur.



Diger bir iddia da iyonesfer calismalari ile depremin belirlenecegi ve bu konuda calismalarin basarili bir sekilde yapildigidir. Bu konuda soylendigi gibi ne Rusya da ne Japonya da bu usulle belirlenmis bir deprem yokdur. Depremlerin onceden belirlenmesi ile ilgili tek ornek 1976 yilinda Cin de ki bir depremin oncu soklarindan hareketle yapilmistir, fakat bir sure sonra Cin de baska bir alanda daha buyuk bir deprem olmus ve bu ornekde lokal olmakdan ote bir anlam kazanmamistir. Cin'de ki iki ornek ayri ayri tartisilmali ve iki sehri deprem oncesi hazirliklarina bakilmalidir.


Benzer bir oncu sok dalgasi Dinar depreminden once de gorulmus ve halkin evine girmemesinden dolayi can kaybi sinirli kalmistir. Hemen hemen ayni bolgede daha yakin zamanda olan Afyon Cay depreminde ise bu tur bir oncu deprem aktivitesi gorulmemistir. Buda, yerin hareketlerinde ki duzensizligini gosteren bir davranistir.

Depremin ne zaman olacagindan cok artik Deprem Zararlarinin Azaltilmasi (Earthquake Vulnerability and Risk) ile ilgili calismalar yapilmaktadir. Yapilan toplantilarda Depremlerin Onceden Belirlenmesi artik fazla tartisilmayan bir konu olmamakla birlikte, paralelinde depreme karsi binalarin nasil guclendirilecegide onem kazanmistir. Cunku depremlerin ne zaman olacaginin belirlenmesi bugun icin saat mertebesinde mumkun olmayan fakat bilim adamlari icin ulasilmasi gereken son noktadir. Fakat deprem sonrasinda, hava durumu gibi buyuk depreme bagli gelisen art sarsintilar hem yer hem de buyukluk olarak buyuk olcude belirlenebilmeketedir.

Bilim adamlari, son nokta uzerinde takilip kalmakdan ziyade, deprem de can ve mal kaybini azaltacak afet ve risk yonetimi ile ilgili calismalar uzerinde yogunlasmakla dogru bir perspektifi yakalamislardir. Bu perspektif degisikligi, Japonya da milyarlarca dolar yatirim yapilan Depremi Onceden Haber Verme sisteminin Kobe depreminde calismamis olmasindan sonra meydana gelmistir.



Bilim adamlarinin bugun icin uzlastigi ve hedefledikleri konulari gosteren toplantilarin isimleride "Disaster Mitigation in The Perspective of the New Millennium" zaten Deprem Biliminin gittigi trendi gostermektedir. Bunla ilgili bir toplantida bu yilin sonunda ulkemizde dunya'da ki saygin bilimadamlarinin katilimi ile yapilacaktir ve halkimiza gercek bilim adamlarinin son calismalarini yakindan gorme firsatini saglayacaktir. Ilgili link adresi: http://www.hazards2002.metu.edu.tr

Gene de Depremlerin Onceden Belirlenmesi ile ilgili bilgi almak isteyenler icin dogru bilginin adresini gostermek gerekir. Depremler onceden belirlenir mi (?) yada belirlenemez mi (?) konusu dunyada da kabul edilen bir numarali populer bilim dergisi olan Nature de diger onemli konular gibi

http://www.nature.com/nature/debates

http://www.nature.com/nature/debates/earthquake/equake_frameset.html

tartisilmis bir konudur. Bu panelin yoneticiside kendisi ile calismaktan bilimsel olarak cok buyuk yararlar sagladigim doktormamin resmi olmayan danismani Prof.Dr.Ian Main'dir. Nature dergisi Deprem gibi onemli bir konunun Panel yoneticiligini kendi habercilerine! degil bu konuda uluslararasi otorite olmus bir insana yaptirarak boyle konularin tartistirilmasinda ki ciddiyetin nasil saglanabileceginin rasyonel yolunu gostermektedir. Umarim, Nature dergisinin halkin dogru haber alma konusunda gostermis oldugu titizlik, Turk Medyasi icinda bir ornek olur.

Selam ve saygilarimla,

Docent. Dr. Ali O. Oncel